یکی از این آسیب ها و نقصهای جدی در این مراسم ها و عزاداری ها، مسئله تکرار است. بدیهی است که تکرار اگر به حد بالاتری برسد، حتما موجب دل سیری و ملال خواهد شد. البته منظور من تکرار عزاداری و مراسم های خاص نیست. چون همین تکرارهای سالانه بوده و هست که نهضت حسینی را تا حال زنده نگه داشته است. بلکه منظور من تکرار در فرم و شکل عزاداری ها و شاخسئی و سینه زنی ها و تکرار در نوحه ها و سوگ سروده هاست.
تناسب نوحه ها و سوگ سروده ها با مقتضیات و حوادث روزگار و انگشت گذاشتن بر مصیبت های معاصر مسلمانان و عالم تشیع و ربط دادن شعرهای مذهبی و نوحه ها و مرثیه ها با فاجعه های امروزین بشریت و علی الخصوص مسلمانان و شیعیان خود بحث مفصل دیگری است که پرداختن به آن فرصت مناسبی می طلبد.
متأسفانه شاعران اهل بیت خیلی کمتر به این موضوع می پردازند. و این البته از ضعف آنها در سرودن و افتادن در دام تقلید و تکرار نشأت می گیرد.به کار گیری بیش از حد لغات فارسی و عربی، املا و نگارش نادرست الفاظ و افعال ترکی، گرفتار شدن در دام تقلید و استفاده از لهجه های خاص زبان ترکی مخصوصا لهجه مردم اردبیل و تبریز از نقاط ضعفی است که تا حال پردازش علمی خاصی به این موضوع نشده است.
از طرفی شاعران هم به دلیل راحت طلبی در سرودن و با توجه به این که سرایش به زبان خالص ترکی ظرافت و دقت خاصی می طلبد، زیاد در پی سره گویی و عاری کردن شعر خویش از لغات بیگانه نبوده و دنباله رو و مقلد شاعران پیشین بوده اند. با دقت در آثار این شاعران – البته به استثنای شاعران متقدم و بزرگ- مشاهده می شود که آثار اکثر این شاعران کپی و تقلید از شاعران پیشین بوده و خیلی کم از خویش مایه گذاشته اند و این موضوع موجب تکراری ملال آور در سروده ها و آثارشان شده است.
شکل عزاداری ها و نحوه ی نظام گرفتن عزاداران سینه زن هم دچار همان تکرار است و البته فاقد تازگی و روح معاصر بودن است. عزاداران شهر ما هر سال با این شیوه ی قدیمی و تکراری نظام می گیرند، مسیرهای همیشگی را طی می کنند، رسم های کهن و تکراری را به کار می گیرند، در مقابل منزل تازه گذشتگان عزاداری قطع می شود و فاتحه خوانی شروع می گردد و این باعث به هم خوردن نظم دسته ها و مداحی می شود.
متأسفانه چیزی که در ایام سوگواری محرم و صفرکمتر شاهد آن هستیم، سخنرانی های علمای دینی و تشریح اهداف قیام امام حسین علیه السلام و وظایف خاص شیعیان آن حضرت در عصر کنونی است. البته عزاداران هم میل خاصی به این سخنرانی ها نشان نمی دهند و این هم دلایل خاص خود را دارد که پرداختن به آن خود وقت دیگری می طلبد.
در عرصه ی مداحی هم متأسفانه از جوانانی که مستعد و دارای صدای خوب هستند کمتر استفاده می شود. تعصبهای بیجا و بی مورد محله ای و فامیلی هم در این زمینه تأثیرش کم نیست. مداحان دسته های شاخسئی افراد خاصی هستند که به هر نحوی می خواهند همیشه در این مراسم ها نوحه خوانی کنند. البته با همه ی احترامی که مردم به این پیرغلامان اباعبدلله قائلند، اما روحیه تنوع طلبی و نوجویی آنها خواستار تازگی و تنوع در این عرصه می باشد که باید به این خواسته درونی آنها ارج نهاد و پاسخ گفت.
در دسته های سینه زنی مداحان اغلب یک یا دو بند از نوحه و مرثیه و سینه زن یک شاعر را حفظ کرده و تا آخر عزاداری همان بندها را تکرار می کنند. و تنوعی در نوحه ها و مسیرهای عزاداری و شکل و نظام و ترتیب سینه زنان مشاهده نمی شود و این تکرار باعث ملال مردم و عزاداران می شود. عزاداران هر سال بر طبق روال همیشگی در مکانهای همیشگی جمع می شوند، در مکانهای همیشگی توقف می کنند، به شکلهای همیشگی نظام می گیرند و در مکانهای همیشگی عزاداری را به پایان می رسانند و به خانه هایشان بر می گردند.
به نظر حقیر ایجاد تنوع و تازگی در این مراسم ها و اشعار مذهبی و ارتباط دادن سروده ها با حوادث و مصیبت های امروزی و معاصر جهان اسلام، به کار گیری جوانان مستعد در مداحی و مرثیه خوانی، تنوع در شکل و فرم و نظام دسته های عزاداری، حذف کردن برخی رسوم و آیین های زاید، ایجاد زمینه برای سخنرانی عالمان برجسته ی دینی و آشنا کردن بیشتر جوانان با قیام امام حسین و فلسفه ی نهضت عظیم عاشورا و حوادث و مشکلات معاصر جهان اسلام و موارد دیگر در برگزاری بهتر و مؤثرتر این مراسم های مقدس تأثیر بسزایی خواهد داشت.
عدم استفاده ازتجارب وداشته های مداحان پیشکسوت : مراجعه به اساتید مداحی شهر - که مطمئنا هر کدام صاحب تجربه و صاحب سبک و سیاق هستند - و تحت تعلیم قرار گرفتن و استفاده از تجربه‌های چندین ساله این بزرگواران متاسفانه عارضه ایست که در بسیاری از دوستان عزیز و جوان مداح به چشم می‌خورد. همچنین لازم به توضیح است که روح ساری و جاری در عزاداریهای سالهای گذشته تا به اکنون اعم از ضرب آهنگ‌های مختلف سینه‌زنی و یا شاخسئی و یا قالب‌های شعری و لحنی رایج در قدیم، تنها در رپرتوار(حافظه شنیداری) پیشکسوتان مداحی ماست و استفاده از آن، چهره‌های جوان را در جهت ایجاد تنوع و نوآوری و خلاقانه مداحی امروز بسیار به کار خواهد آمد.
دراین جاباید یادی اززنده یاد مداح عزیزکربلا حسین باقرزاده یاد بکنم که همیشه تلاش می کرد که باتربیت نوجوانان وجونان و همچنین تنوع وایجاد برنامه های مختلف درعزاداریهااین برنامه را جذاب بکند.برنامه ریزی برای روزعاشورا وتاسوعا که با استقبال بی نظیر میهمانان نیز برگزارمی شودیکی از ظرفیت های بالقوه ای است که باید ازآن استفاده کردوتجربه شام غریبان درمسجد جامع شهرخواجه می تواند نمونه عینی برای این حرکت کارامد خواهد بود.
با آرزوی زیارت قبر امام حسین (ع) و قبولی عزاداریهای همه ی محبان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام.
تقی زاده - کامرانی
نظرات شما عزیزان:
تبادل
لینک هوشمند
خبرنامه وب سایت: